ABD yaptırımları işe yarıyor mu? (Hüseyin Günay yazdı)

Amerika Birleşik Devletleri, dış politikada sorun yaşadığı ülkelere yaptırım uyguluyor. Küba, İran, Kuzey Kore ve Rusya yaptırımlara en çok maruz kalan ülkeler. NTV Washington Temsilcisi Hüseyin Günay, ABD yaptırımlarının etkilerini yazdı...

Belki de Washington artık kendine şu gerçeği itiraf etmeli; yaptırım yağmuruna tutulan Küba sosyalizmden vazgeçmedi, İran nükleer programını sonlandırmadı, Kuzey Kore balistik füze denemelerini durdurmadı ve Rusya savaşı bitirmedi. ABD dış politikasının günümüzdeki en caydırıcı enstrümanı ekonomik yaptırımlar. Son yıllarda, hem cumhuriyetçi hem de demokrat yönetimler kendilerince sopa olarak gördükleri bu yöntemi sıklıkla kullanılıyor. Biz, CATSAA ve Trump'ın attığı tehdit tweetleriyle yaptırımlarla tanışmış olsakta bu konuda uzman üç ülke var; Küba, İran ve Kuzey Kore. Bugünlerde ABD'de yaptırımlar özelinde bir tartışma başladı; gerçekten işe yarıyor mu yoksa ABD ve dolar karşıtı bir birlikteliğin oluşmasına mı sebep oluyor? Washington acısından yaptırımlar bir bağımlılık halini aldı. ABD Hazine bakanlığı verilerine göre yaklaşık 12 Bin kişiye ve kuruma yaptırım uygulandı. En eski yaptırımlar 1950 yılına dayanıyor, Kore savaşında Kuzey Kore yönetimine uygulanmıştı. İlk en kapsamlı yaptırım 1962 yılında Küba'yı hedef aldı. Günümüzdeyse, Rusya, Çin, İran, Venezuella, Afganistan, Zimbabwe en çok yaptırım listesinde adını gördüğümüz ülkeler. Yeri gelmişken söyleyelim; ABD'nin yaptırım uyguladığı ilk NATO üyesi ülke ünvanına da Türkiye sahip. Konuyu biliyorsunuz S400'ler ve CATSAA. Bu yaptırımların hedef aldığı ülkeye, ekonomisine ve yönetimine zarar verdiğini kimse reddetmiyor ama gerçekten hedeflenen sonuç alınıyor mu sorusu çoğunlukla tatmin edici bir yanıt bulamıyor. Hatta, Peterson Enstitüsü Uluslararası Ekonomi Kürsüsünün yaptığı çalışmaya göre 1970'ten 1997 yılına kadar uygulanan yaptırımların sadece %13'ü hedeflenen sonuca ulaştı. Bu süre içinde uygulanan bu yaptırımlardan dolayı ABD ekonomisi her yıl 15 ile 19 milyar dolar kazançtan oldu. Teraziye konulduğunda yaptırımların istenen sonuca ulaştığını söylemek zor. Belki de Washington artık kendine şu gerçeği itiraf etmeli; yaptırım yağmuruna tutulan Küba sosyalizmden vazgeçmedi, İran nükleer programını sonlandırmadı, Kuzey Kore balistik füze denemelerini durdurmadı ve Rusya savaşı bitirmedi. Beyaz Saray ve Hazine Bakanlığında görev almış olan Jason Bordoff'a göre ABD yaptırımları gereğinden fazla kullanıyor, etkili bir aracı sıklıkla kullandıkça da etkisinin azaldığını ve zaman içinde ABD ekonomisine olumsuz bir etki ettiğini görüyorsunuz diyor. Bardoff'un dediklerini somutlaştırabiliriz; ABD ile iş yapamayan ülkeler ve kişiler başka ticaret partnerlerine yöneliyor. En tehlikelisi, yaptırım uygulanan ülkeler doları ödeme aracı olarak kullanmaktan vazgeçiyor bu da ABD'nin küresel bir güç olmasını tehdit ediyor. Mevcut durumda, İran, Hindistan, Çin, Rusya, Brezilya gibi ülkeler alternatif ödeme şekilleri oluşturdu ve yapıyorlarda. Örneğin, 1999 yılında diğer ülkelerin merkez bankalarındaki dolar rezervi yabancı para birimlerinde %70 civarlarındayken günümüzde %59'a kadar düşmüş durumda. 'ABD bitti abi' sonucu çıkartmanızı da istemem hala dünya ticaretinin çok büyük bir kısmı dolarla yapılıyor, ikinci sırada da Euro var. Önümüzdeki 25 yılda doların bileğini bükecek bir para birimi de görünmüyor. Yaptırımlar ve etkileri yaz döneminde sıcaklığı 40 dereceyi, nem oranı yüzde 90'ı bulan Washington'da tartışılmaya devam edecek.